Lan Man Tàu Biển (KTK)

Lái tàu, lái lợn, lái xe

Trong ba lái ấy đừng nghe lái nào

Câu ca dao hiện đại này có đề cập tới nghề lái tàu, một trong những nghề phổ biến khắp nâm châu từ xưa tới nay.

Theo quan điểm của một số nhà nghiên cứu , ngành tàu biển có từ khoảng 3000 năm BC. Văn minh lưỡng hà còn một số di chỉ khảo cổ xác minh rõ ràng con người đã kinh doanh shipping từ sớm. Sử thi Ấn độ Maharabarta có mô tả những con thuyền lớn chở đầy chiến binh tham gia cuộc chiến vĩ đại của các thiên thần. Gần hơn nữa, theo trường ca iliat - hy lạp  trong chiến dịch công thành Troa, quân của thống soái Agramennong theo các hạm đội đổ bộ vào bán đảo tiểu á chứng tỏ vận tải tàu biển phát triển đáng ghi nhận.

Lịch sử phát triển đội thương thuyền phương đông ( trung quốc, nhật bản.. ) có chậm hơn so với phương tây. Ngoại trừ hạm đội của đạo sỹ Từ Phúc , sau khi lừa của Tần thuỷ hoàng một số tiền đi kiếm thuốc trường sinh ngoài đông hải rồi bùng, thì phải tới hơn 1000 năm sau tới nhà Tống ngành hàng hải TQ mới phát triển tới mức độ tương xứng với nễn kinh tể .

Ai cũng biết hàng hải gắn liền với ngoại thương, việc giao lưu kinh tế giữa các quốc gia, các thị trường lớn từng thời kỳ càng thúc đẩy phát triển shipping. Nhưng thực tế không phải dân tộc nào, quốc gia nào cũng có cơ hội và dũng khí ôm phản lao ra biển mặc dù điều kiện địa lý và tiềm lực kinh tế có khi vượt trội.

Một cái nôi quan trọng nhất của ngành hàng hải thế giới là khu vực địa trung hải Do thúc đẩy của văn minh Hy-La, kết hợp với điều kiện địa lý tự nhiên, các tiểu quốc, tôn giáo khác nhau, chiến tranh liên tục dẫn đến có thời kỳ các xưởng đóng tàu quân sự và thương thuyền gia tăng. Thuyền Galee . kiểu thuyền hai tầng, do nô lệ và tù binh chèo dọc ngang trên biển . Thời cổ , việc kết hợp thuyền khách và hàng hoá tận dụng tối đa . Một số thành phố cảng như alexsandri, genoa..phát triển thành các trung tâm chính trị, kinh tế, văn hoá khu vực lừng lẫy một thời.

Thời trung cổ, tôn giáo ( đặc biệt là cơ đốc ) đàn áp , nắm quyền. Việc phát triển hàng hải bị đình trệ cũng kéo lùi văn minh châu âu vài thế kỷ. Phải sau các cuộc thập tự chinh , người châu Âu mới dần hiểu hơn thế giới.

Thế kỷ thứ 8 Hồi giáo ra đời và phát huy sức mạnh tại trung đông, tiểu á, bắc phi . Sau các cuộc chiến là hàng vạn sách vở, tài liệu khoa học, chuyên gia , học giả được gom vào các thành phố trung tâm nhu batda, cairo Người Ả rập học toán của hylap, ấn độ, iran.., học công nghệ tàu thuyền lama. học sử dụng laban của trung hoa và kinh nghiệm lập bản đồ sao của dân quần đảo dẫn đến họ làm bá chủ đại dương trong vòng 5 thế kỷ.

Tơ lụa, gốm sứ, trà, thảo dược, hương liệu phương đông chuyển sang châu âu và ngược lại len dạ, thuỷ tinh, vàng bạc theo chiều ngược lại. Lợi nhuận của một shipment tính hàng trăm lần giá gốc và rủi ro ít hơn so với lủ hành dọc con đường tơ lụa bằng đà đội.

Thế kỷ thứ 10, Trung hoa là nơi giàu nhất thiên hạ, nhiếu thương đoàn hải ngoại lập căn cứ tại quảng châu, biện kinh buôn bán với Trung hoa, Nhật bản. Nhu cầu đóng thuyền lớn gia tăng và thuyền có cột buồm ra đời vào thời này. Trọng tải thuyền vận tải tăng nhanh đạt tới cỡ lượng giãn nước hàng ngàn tấn. Cuối Nguyên , đầu Minh, hạm đội của đô đốc Trịnh hoà chứa tới 27000 người xuyên từ Hoa đông sang ấn độ dương tới 7 lần. Xin nói thêm người Việt mình gọi dân TQ là người tàu vì họ thường sang Việt nam bằng thuyền hình cái máng ( tào - tàu ).

Việt nam bỏ mất cơ hội tuyệt vời phát triển hàng hải khi TQ áp dụng chính sách bế quan toả cảng gần hai trăm năm. Lúc đó một số cảng như Phố hiến, Hội An, có số má trong các thương cảng thế giới. Nhiều công nghệ và điều kiện thuận lợi phát triển đội tàu chúng ta hơn TQ , Nhưng thực tế , dân ta cũng không đủ dũng cảm lao ra biển.. có chăng Hoàng đế Quang Trung thời trai trẽ tham gia làm trùm hải phỉ vì này nọ kia nên đành bỏ ước mơ xây dưng đội thuyền hùng mạnh ... Tiếc lắm thay !!!

Phục hưng châu Âu ... thời đại hàng hải thế giới , nhiều đoàn thám hiểm vượt đại dương . Mỹ, Úc, Phi lần lượt thành thuộc địa của mấy anh bồ đào nha, tây ban nha. Sức mạnh vô song của kỷ nguyên hàng hải thay đổi hoàn toàn diện mạo thế giới. Quốc gia nào có hạm đội hùng mạnh thì nhanh chóng thành đế quốc. Mỉa mai thay vài con tàu chiến , bắn mấy phát đại bác vào cửa sông thị uy đã có thể ký ngay một hiệp ước thực dân bất kể trung hoa hay nhật bản, malai hay việtnam...

Một con tàu của Vinashin nằm "đắp chiếu" ở Sông SG

Thời nay, vai trò của hàng hải vẫn còn lớn nhưng có vẻ ánh hào quang dần mất. Thế kỳ 21 toàn cầu đều nghe tiếng thở dài ngao ngán của Shiping, Tranh chấp biển đảo chỉ béo mấy ông đóng tàu chiến và bán vũ khí. Các số liệu về hàng hải VN từ đào tạo đến kinh doanh chỉ làm thất vọng mà thôi. Câu chuyện về các loại Vina, về nợ lương thuyền viên , về không còn học sinh muốn vào học hàng hải như thời kt26 ... đã thành nhàm chán, chả thèm nói trong lúc trà dư tửu hậu.

Dẫu biết phần lớn ta và bạn bè  đều  đã học và đang mưu sinh , tạo dựng sự nghiệp trong nghành hàng hải nhưng nhìn về tương lai thấy bi quan lắm.

Hình ảnh những con tàu trên sông SG của bạn Lưu cũng khó làm cảm xúc của ta bay cao được vì hàng ngày nghe, thấy, biết nhiều điều không hay.

Vài dòng chia sẻ !

Chiều chủ nhật chờ Tiến gọi đi nhậu